Tăng cường phối hợp trong xóa bỏ cây trồng có chứa chất ma túy - thực tiễn triển khai và giải pháp từ ngành nông nghiệp”

Tác giả: Lê Đức Thịnh - Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và PTNT

 Trong những năm qua, công tác phòng, chống ma túy luôn được xác định là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, cấp bách, vừa mang tính lâu dài, vừa đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của cả hệ thống chính trị. Một trong những nội dung quan trọng của công tác này là xóa, nhổ cây có chứa chất ma túy như cây thuốc phiện, cây cần sa vốn đang có dấu hiệu tái trồng lén lút, che giấu, lợi dụng địa bàn hiểm trở để trồng trái phép vẫn còn tồn tại ở một số địa phương, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Cục Kinh tế hợp tác và PTNT được giao chủ trì triển khai nhiệm vụ phòng, chống ma túy trong lĩnh vực nông nghiệp, xin trình bày báo cáo khoa học với chủ đề: "Tăng cường phối hợp trong xóa bỏ cây trồng có chứa chất ma túy - Thực tiễn triển khai và giải pháp từ ngành nông nghiệp".
Mặc dù, không tham gia vào toàn bộ chuỗi kiểm soát các hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy, nhưng ngành nông nghiệp, thông qua hoạt động giám sát, phát hiện và xử lý cây trồng có chứa chất ma túy tại cơ sở, đóng vai trò thiết yếu trong việc phòng ngừa từ gốc, góp phần bảo đảm an ninh sinh học, an toàn cộng đồng và phát triển bền vững.
1. Thực trạng và kết quả xóa cây ma túy
a) Thực trạng
Tại một số địa phương như Điện Biên, Sơn La, Lai Châu, hoạt động trồng cây chứa chất ma túy (chủ yếu là thuốc phiện, cần sa) vẫn diễn ra với tính chất nhỏ lẻ, manh mún, ngụy trang trong vườn, nương rẫy hoặc trồng trong nhà kính, tầng thượng nhằm đối phó với cơ quan chức năng. Đặc biệt, có tình trạng trồng cần sa với danh nghĩa cây thuốc hoặc làm thức ăn chăn nuôi.
Một bộ phận người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, chưa nhận thức đầy đủ về tính chất nguy hiểm của các loại cây chứa chất ma túy, thiếu hiểu biết pháp luật, bị dụ dỗ hoặc làm theo tập quán cũ. Một số trường hợp vẫn tồn tại quan niệm lạc hậu, cho rằng cây thuốc phiện có thể dùng làm thuốc chữa bệnh, giải cảm...
Có dấu hiệu lợi dụng người già, trẻ nhỏ, phụ nữ để trồng, chăm sóc cây trái phép nhằm đối phó với cơ quan chức năng. Một số trường hợp có liên quan đến các đường dây tội phạm có tổ chức, xuyên quốc gia.
b) Một số kết quả xóa cây có chứa chất ma túy
Trong giai đoạn 2021-2024, các địa phương đã phát hiện và xử lý hơn 59.000 m2 cây trồng có chứa chất ma túy, triệt phá hơn 137.000 cây thuốc phiện và cây cần sa. Đã xử lý 490 vụ vi phạm với hơn 280 đối tượng, trong đó có nhiều trường hợp xử phạt hình sự, hành chính hoặc cam kết không tái phạm.
Kết quả đó đạt được nhờ sự phối hợp giữa các lực lượng ngành nông nghiệp, công an, biên phòng và chính quyền địa phương. Tại nhiều địa phương, các tổ công tác liên ngành đã được thiết lập và duy trì, tạo điều kiện cho việc trao đổi thông tin, xác minh, kiểm tra và xử lý hiện trường kịp thời.
c) Nguyên nhân của tình trạng tái trồng cây có chứa chất ma túy
- Lợi ích kinh tế: Cây thuốc phiện, cần sa có thể thu hoạch nhanh, dễ tiêu thụ, mang lại lợi nhuận cao so với cây trồng truyền thống.
- Thiếu sinh kế thay thế: Người dân vùng khó khăn chưa có lựa chọn cây trồng thay thế phù hợp.
- Công tác tuyên truyền, kiểm tra chưa sâu sát: Một số nơi còn buông lỏng quản lý địa bàn, thiếu chủ động trong phát hiện, xử lý, một số nơi còn nương tay hoặc thiếu kiên quyết.
- Nhận thức pháp luật hạn chế: Đặc biệt ở đồng bào dân tộc thiểu số, vùng biên giới, nơi mà các quan niệm cũ còn chi phối mạnh.
  1. Khó khăn, vướng mắc trong phối hợp
Trong công tác phối hợp thực hiện xóa bỏ cây chứa chất ma túy nổi lên những khó khăn vướng mắc sau đây:
- Một trong những vướng mắc lớn nhất hiện nay là chưa có quy chế phối hợp cụ thể giữa các đơn vị nông nghiệp - công an và chính quyền địa phương.
- Việc chia sẻ thông tin còn chậm, thiếu hệ thống cảnh báo nguy cơ theo thời gian thực.
- Năng lực của cán bộ ở tuyến cơ sở vẫn hạn chế, nhiều người chưa được trang bị kiến thức phân biệt cây ma túy và cây dược liệu.
Ngoài ra, rào cản văn hóa và tâm lý ở một số vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn, khi nhiều người cho rằng cây thuốc phiện làm thuốc giảm đau, chữa bệnh.
- Thực tế cho thấy một số đối tượng còn lợi dụng phụ nữ, trẻ em để trông coi, trồng cây chứa chất ma tuý trái phép.
  1. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác xóa, bỏ cây có chứa chất ma túy và nâng cao hiệu quả phối hợp các bên.
  2. a) Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác xóa, bỏ cây có chứa chất ma túy
- Tăng cường tuyên truyền, giáo dục pháp luật
Đẩy mạnh truyền thông đa phương tiện, sử dụng tiếng dân tộc, hành ảnh với hình thức dễ tiếp cận. Phối hợp với già làng, người có uy tín trong cộng đồng để vận động, tuyên truyền. Lồng ghép các nội dung tuyên truyền vào các Chương trình phát triển nông thôn, xây dựng nông thôn mới
- Kiểm tra, giám sát địa bàn trọng điểm
Lập danh sách khu vực có nguy cơ cao, sử dụng công nghệ (flycam, ảnh vệ tinh, GPS) để hỗ trợ kiểm tra tại các vùng sâu, vùng xa.
Phối hợp chặt chẽ giữa công an, biên phòng, chính quyền cơ sở trong rà soát, phát hiện diện tích trồng trái phép. Thiết lập đường dây nóng để người dân tố giác hành vi trồng cây ma túy trái phép.
- Hỗ trợ sinh kế, cây trồng, vật nuôi thay thế
Triển khai các mô hình hỗ trợ phát triển sản xuất, khuyến nghị các vật nuôi, cây trồng mới thay thế cây có chứa chất ma túy như các cây dược liệu, cây công nghiệp ngắn ngày, những vật nuôi có giá trị kinh tế cao.
Kết nối doanh nghiệp thu mua, xây dựng chuỗi giá trị bền vững cho các cây trồng, vật nuôi.
- Xử lý nghiêm minh, kịp thời các hành vi vi phạm
Kiên quyết xử lý hành vi trồng, che giấu, vận chuyển cây chứa chất ma túy theo quy định của pháp luật. Công khai hóa vụ việc điển hình nhằm răn đe, nâng cao tinh thần cảnh giác trong cộng đồng.
  1. b) Giải pháp nâng cao hiệu quả phối hợp các bên
- Phát huy vai trò của chính quyền cơ sở và lực lượng nòng cốt: Cán bộ thôn bản, người có uy tín, già làng, trưởng bản cần tích cực tuyên truyền, vận động trong cộng đồng. Xây dựng phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” gắn với xóa bỏ cây ma túy.
- Cần sớm ban hành quy chế phối hợp liên ngành ở cấp huyện/xã giữa nông nghiệp, công an, biên phòng và chính quyền địa phương, trong đó phân rõ trách nhiệm từng đơn vị trong việc xác minh, xử lý, giám sát và hậu kiểm.
- Ngành nông nghiệp cần tổ chức các lớp đào tạo chuyên đề cho cán bộ khuyến nông, thúc đẩy việc biên soạn "Cẩm nang nhận biết và xử lý cây chứa chất ma túy". Việc ứng dụng công nghệ số như flycam, bản đồ GPS cần được tổ chức trong giám sát địa bàn nguy cơ.
- Đồng thời, cần lồng ghép các chương trình hỗ trợ sinh kế thay thế như giảm nghèo, nông thôn mới để khuyến khích người dân chuyển sang cây dược liệu, cây công nghiệp, vật nuôi bản địa. Cần tăng cường sự tham gia của HTX, doanh nghiệp vào các mô hình thay thế.
- Việc huy động già làng, trưởng bản, tổ dân phòng tham gia giám sát địa bàn là yếu tố bền vững. Cần xây dựng mô hình “xã không cây ma túy”, gắn với phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, tạo chuyển biến nhận thức và hành vi ngay từ cộng đồng.
  1. Kết luận và kiến nghị
Công tác xóa bỏ cây trồng có chứa chất ma túy là một phần quan trọng trong chuỗi kiểm soát các hoạt động liên quan đến ma túy, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ và bền vững giữa các ngành, các cấp. Qua thực tiễn triển khai, ngành nông nghiệp đề xuất một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả trong thời gian tới:
Thứ nhất, đề nghị Bộ Công an và Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp ban hành Hướng dẫn liên ngành về kiểm soát cây trồng có nguy cơ bị lợi dụng làm nguyên liệu ma túy, với sự tham gia của các bộ, ngành liên quan.
Thứ hai, đề xuất Chính phủ chỉ đạo tích hợp nội dung phòng, chống cây chứa chất ma túy vào các Chương trình Mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.
Thứ ba, kiến nghị cấp kinh phí ổn định cho các tổ công tác liên ngành tại địa phương, phục vụ công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trên thực địa.
Thứ tư, cần nhân rộng các mô hình thay thế cây trồng hiệu quả, có sự tham gia của doanh nghiệp, tổ chức xã hội và chính quyền cơ sở, nhằm tạo sinh kế bền vững, góp phần xóa bỏ tận gốc điều kiện phát sinh trồng cây chứa chất ma túy trái phép.
Thứ năm, tăng cường cơ sở dữ liệu quản lý địa bàn để kiểm soát nguy cơ tái trồng.
Cuối cùng là đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật nhằm xử lý hiệu quả hành vi sử dụng công nghệ cao để trồng cây chứa chất ma túy trái phép./.

Tin liên quan

Tin mới nhất

© Bản quyền thuộc về Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn - Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Đ/c: Số 02 Ngọc Hà, Ba Đình, TP. Hà Nội.

Chịu trách nhiệm: Ông Lê Đức Thịnh - Cục Trưởng

Tel: 024.38438794 / Fax: 024.38438791 / Email: cucktht@gmail.com

Technology Supported by ECPVietnam