Trong bối cảnh nền nền kinh tế nước ta đang chịu nhiều sức ép, đặc biệt trước tác động của:
(i) Biến đổi khí hậu, thời tiết, thiên tai, dịch bệnh;
(ii) Yêu cầu chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải;
(iii) Yêu cầu gắn sản xuất với chuỗi giá trị, tiêu chuẩn thị trường trong nước và quốc tế;
(iv) Xu thế hội nhập, cạnh tranh gay gắt trên thị trường nông sản.
Theo đó, các HTX, nhất là HTX nông nghiệp đang đặt ra nhiều yêu cầu, kỳ vọng rất cụ thể đối với hệ thống Liên minh HTX Việt Nam, đó là:
(1) Yêu cầu được bảo vệ quyền lợi, đại diện tiếng nói chung trong chính sách, pháp luật: Các HTX mong muốn Liên minh HTX làm tốt vai trò đại diện chính sách, phản ánh trung thực các khó khăn, vướng mắc về pháp lý trong quá trình hoạt động, như: khó khăn trong tiếp cận tín dụng ưu đãi; quy định về đất đai, tài sản chung của HTX; quy định về thuế, kiểm toán, chuyển đổi số, đăng ký kinh doanh; các quy định liên quan đến an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc. Các HTX mong muốn Liên minh HTX tham mưu, đề xuất các chính sách ưu đãi đặc thù, có tính khả thi cao, sát thực tiễn sản xuất, kinh doanh.
(2) Yêu cầu được hỗ trợ, cung cấp dịch vụ thiết yếu, trực tiếp: Hiện nay, phần lớn HTX nông nghiệp đều có quy mô nhỏ, thiếu cả nhân lực, vốn, công nghệ và thị trường. Các HTX mong muốn Liên minh HTX cung cấp các dịch vụ thiết thực như:
(i) Đào tạo chuyên sâu, dài hạn về quản trị HTX, quản trị sản xuất nông nghiệp bền vững, marketing nông sản, kế toán – kiểm toán;
(ii) Tư vấn, hỗ trợ pháp lý chuyên sâu về đất đai, tài chính, thủ tục hành chính, hợp đồng kinh tế;
(iii) Hỗ trợ xúc tiến thương mại, kết nối thị trường đầu vào – đầu ra: không chỉ tổ chức hội chợ, mà cần tư vấn gắn kết lâu dài với hệ thống siêu thành phần kinh tế quan trọng, cần tiếp tục được đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả, trở thành nền tảng vững chắc cùng với kinh tế nhà nước trong nền kinh tế quốc dân”. 6 thị, sàn thương mại điện tử, các doanh nghiệp chế biến lớn;
(iv) Hỗ trợ phát triển chuỗi giá trị: liên kết giữa các HTX với doanh nghiệp, ngân hàng, viện nghiên cứu để hình thành các mô hình sản xuất, tiêu thụ theo chuỗi giá trị bền vững;
(v) Hỗ trợ chuyển đổi số: giúp các HTX nắm bắt, ứng dụng công nghệ số trong quản lý nội bộ, truy xuất nguồn gốc, thương mại điện tử; (vi) Tư vấn tín dụng, tài chính: hướng dẫn, kết nối các HTX với Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX, các nguồn vốn ưu đãi từ nhà nước hoặc tổ chức quốc tế.
(3) Nhu cầu liên kết, xây dựng tổ chức liên hiệp HTX mạnh: Hiện nay, rất nhiều HTX nhỏ lẻ mong muốn được kết nối với các HTX cùng ngành hàng (ví dụ các HTX trong khuôn khổ Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, giảm phát thải), cùng vùng sản xuất để: hợp tác tiêu thụ, giảm chi phí đầu vào; tăng năng lực đàm phán với các doanh nghiệp lớn; mở rộng thị trường nội địa và xuất khẩu. Liên minh HTX Việt Nam cần dẫn dắt quá trình liên kết này, hình thành các liên hiệp HTX đủ mạnh, chuyên ngành sâu, có năng lực kinh doanh lớn. Tóm lại, các HTX, đặc biệt là HTX nông nghiệp, rất cần Liên minh HTX Việt Nam không chỉ dừng lại ở vai trò “đại diện chính trị”, “tuyên truyền, vận động” chung chung; mà phải trở thành tổ chức dịch vụ mạnh, chuyên nghiệp, có năng lực cung cấp giải pháp tổng thể: từ pháp lý, vốn, kỹ thuật, công nghệ, thị trường đến quản trị HTX; đồng thời, là trung tâm điều phối liên kết các HTX trong cùng lĩnh vực. Nếu không chuyển hóa được vai trò này, hệ thống Liên minh HTX sẽ khó có thể giữ vai trò nòng cốt như yêu cầu tại Nghị quyết 20-NQ/TW và sẽ tụt lại trước yêu cầu ngày càng cao của thực tiễn.

10. BC tham luận_Nguyễn Tiến Định.docx.pdf