Năm 2024, toàn tỉnh Phú Yên có 31 sản phẩm của 18 HTX được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao, 4 sao cấp tỉnh; đến giữa năm 2025, con số này tăng lên 43 sản phẩm gắn với 22 HTX. Các HTX chiếm tỷ lệ khá lớn trong số các chủ thể OCOP, góp phần nâng tầm sản phẩm OCOP Phú Yên, gia tăng giá trị đặc sản đặc trưng của địa phương, nâng cao thu nhập cho thành viên và hộ dân liên kết, đóng góp tích cực vào chương trình giảm nghèo bền vững.

Theo đánh giá, giá trị các sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm) ở HTX không chỉ nằm ở những tiêu chuẩn về kỹ thuật mà còn ở quá trình hình thành và phát triển gắn với sự thay đổi ở mỗi làng nghề, vùng sản xuất. Chính  "thế mạnh kép" này đang tạo thêm cơ hội thu hút khách hàng tìm tới sản phẩm nông sản địa phương.

Bước phát triển vượt bậc

Sau 5 năm triển khai Chương trình OCOP, toàn tỉnh Phú Yên có gần 400 sản phẩm OCOP của 165 chủ thể được công nhận.

Đại diện Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh Phú Yên cho biết, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện chương trình OCOP tỉnh Phú Yên giai đoạn 2021-2025. Mục tiêu kế hoạch nhằm tiếp tục triển khai nâng cao chất lượng các sản phẩm OCOP, khơi dậy tiềm năng, lợi thế khu vực nông thôn, nâng cao thu nhập cho người dân trên địa bàn tỉnh, góp phần cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn liền với tiểu thủ công nghiệp, ngành nghề và du lịch nông thôn. Đồng thời cũng nhằm bảo tồn giá trị văn hóa, bảo vệ cảnh quan môi trường nông thôn và chuyển đổi số; phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh, góp phần xây dựng nông thôn mới đi vào chiều sâu, hiệu quả và bền vững.

Lãnh đạo phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Phú Hòa thông tin, qua triển khai thực hiện chương trình OCOP, địa phương đã xuất hiện nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo, đạt hiệu quả. Huyện cũng hỗ trợ phát triển các gian hàng trưng bày, giới thiệu và bán sản phẩm OCOP... góp phần tạo sức lan tỏa, nâng cao hình ảnh sản phẩm và thương hiệu OCOP của tỉnh trên thị trường. Thực tế cho thấy, hầu hết các cơ sở sản xuất sản phẩm OCOP đã góp phần tạo việc làm cho nhiều người, nhất là trong thời gian nông nhàn.

Một trong những mô hình mang lại hiệu quả kinh tế cao, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho nhiều lao động tại địa phương ở huyện Phú Hòa là mô hình bó chổi của ông Nguyễn Tường Dân, ở thôn Mỹ Thành, xã Hòa Thắng.

Ông Dân kể, năm 2019, gia đình ông được vay 50 triệu đồng lãi suất ưu đãi để mở cơ sở sản xuất bó chổi đót tại nhà. Với chất lượng tốt, mẫu mã đa dạng, giá bán phải chăng nên chổi ở đây nhanh chóng chiếm được lòng tin của người tiêu dùng. Cứ thế, cơ sở sản xuất chổi đót của ông ngày càng mở rộng quy mô và nhiều công đoạn sản xuất được sử dụng bằng máy móc hiện đại; bình quân mỗi ngày sản xuất từ 1.500-2.000 cái chổi, thu lãi hơn 500 triệu đồng/năm.

“Được hướng dẫn các thủ tục tham gia Chương trình OCOP nên chổi đót Tường Dân của gia đình tôi đã đạt OCOP 3 sao. Nhờ vậy, sản phẩm làm ra được tiêu thụ mạnh ở các tỉnh phía Nam và xuất khẩu sang Úc, Canada…”, ông Dân phấn khởi nói.

Có thể khẳng định, trọng tâm của Chương trình OCOP là phát triển sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp, dịch vụ có lợi thế ở mỗi địa phương theo chuỗi giá trị, do các thành phần kinh tế tư nhân và kinh tế tập thể đóng vai trò chủ thể, thực hiện theo hướng phát triển nội lực, gia tăng giá trị.

Đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, để các sản phẩm OCOP của tỉnh thiết lập chỗ đứng vững chắc trên thị trường, ngành nông nghiệp phối hợp với các ngành, địa phương tiếp tục tuyên truyền, hỗ trợ các chủ thể khai thác, nâng cấp sản phẩm; đồng thời sẵn sàng hỗ trợ chủ thể mở rộng sản xuất khi sản phẩm đã chiếm được thị trường tiêu thụ. Ngoài ra, ngành nông nghiệp cũng sẽ đẩy mạnh triển khai ứng dụng kinh tế số trong việc triển khai các sản phẩm OCOP để thuận tiện cho việc xúc tiến thương mại, ổn định đầu ra sản phẩm. 

Đến đầu tháng 5/2025, toàn tỉnh đã có 390 sản phẩm OCOP được công nhận, điều này đã khẳng định được thương hiệu, uy tín trên thị trường, đem lại hiệu quả kinh tế khá cao cho các đơn vị, hộ sản xuất kinh doanh. Theo kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình OCOP năm 2025, tỉnh phấn đấu có thêm ít nhất 50 sản phẩm được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao, 2 sản phẩm OCOP 4 sao.

Vai trò “trụ cột” của HTX

Đến giữa năm 2025, toàn tỉnh Phú Yên có 43 sản phẩm của 22 HTX được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao, 4 sao cấp tỉnh, tăng 12 sản phẩm và 4 HTX so với cuối năm 2024.

Theo Liên minh HTX tỉnh, kết quả này là quá trình nhiều năm qua các HTX trên địa bàn tỉnh đã tập trung phát triển mô hình HTX kiểu mới theo chuỗi giá trị sản phẩm. Việc HTX phát triển sản xuất theo chuỗi liên kết trong lĩnh vực nông nghiệp đã tạo ra các sản phẩm OCOP mang thương hiệu HTX. Cùng với đó, một số HTX xây dựng mã số vùng trồng, áp dụng quy trình sản xuất theo hướng hữu cơ, sinh học, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trên hầu hết các nông sản gắn với các mô hình trồng trọt, chăn nuôi như chăn nuôi heo, gà; sản xuất lúa giống, lúa thương phẩm, gạo chất lượng cao; rau củ quả, nấm các loại; muối sạch; các loại sản phẩm chế biến từ cây sen, trái khóm, dầu phộng, tinh bột nghệ…

Hiện nay, nhiều sản phẩm của HTX đã và đang mở rộng thị trường tiêu thụ vượt ra khỏi phạm vi hoạt động truyền thống của HTX. Điển hình có sản phẩm rượu tằm HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Phong (huyện Tây Hòa), muối sạch của HTX muối Tuyết Diêm (thị xã Sông Cầu), dầu phộng của HTX Sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Xuân Phước (huyện Đồng Xuân), sản phẩm nhang của HTX Nông lâm nghiệp và dịch vụ Trầm Hương Phú Long (TP Tuy Hòa), bánh tráng của HTX Bánh tráng Phú Yên…; cùng các sản phẩm chế biến từ trái khóm của HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Đồng Din (huyện Phú Hòa); gạo chất lượng cao của các HTX nông nghiệp An Nghiệp, An Hiệp (huyện Tuy An), Hòa Bình 1 (huyện Tây Hòa), Hòa Thành (TX Đông Hòa), Hòa Kiến 2 (TP Tuy Hòa), sản phẩm sen của các HTX Hòa Đồng, sen Đông Hòa…

Từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh ghi nhận 2 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 4 sao. Một trong số đó là sản phẩm bột sen Hòa Đồng của HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Đồng. Theo ông Nguyễn Đồng Minh, Giám đốc HTX này, sản phẩm của HTX đáp ứng các tiêu chuẩn 4 sao OCOP như là sản phẩm đặc trưng truyền thống của địa phương, sử dụng máy móc thiết bị hiện đại trong quá trình sơ chế, đóng gói đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, có truy xuất nguồn gốc theo quy định. Đưa sản phẩm từ 3 sao lên 4 sao, HTX đã thay đổi rất nhiều, từ quy trình sản xuất đến cách tiếp cận thị trường. Hiện, HTX đang từng bước ứng dụng công nghệ số để tham gia tích cực hơn vào thị trường thương mại số nhằm thúc đẩy tiêu thụ, tăng giá trị nông sản, tăng thu nhập cho người trồng.

Theo đánh giá chung của các HTX, chứng nhận OCOP không chỉ mang ý nghĩa là chứng nhận thương hiệu mà còn là sự đánh giá và công nhận của các cơ quan quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm và chủ thể sản xuất ra sản phẩm đó từ các đặc sản, lợi thế ở các vùng nông thôn. Được gắn sao OCOP, các sản phẩm được đông đảo người tiêu dùng biết tới, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế cho chủ thể.

Ông Nguyễn Thanh Minh, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Đồng (huyện Tây Hòa) chia sẻ, yêu cầu đánh giá sản phẩm OCOP cũng như đánh giá, công nhận lại theo bộ tiêu chí mới khó hơn, nhưng càng khó khăn càng đưa giá trị của sản phẩm lên tầm cao hơn và đúng thực chất yêu cầu, nhiệm vụ, giá trị OCOP.

“Chứng nhận sao OCOP không chỉ là danh hiệu công nhận cho chất lượng sản phẩm mà còn là tấm vé thông hành để các sản phẩm của chúng tôi có mặt tại nhiều hệ thống tiêu dùng thông minh, cửa hàng thực phẩm sạch. Vì vậy, khi sản phẩm bột hạt sen Hòa Đồng gần hết hạn OCOP 3 sao, HTX đã chủ động liên hệ huyện, đơn vị quản lý Chương trình OCOP của tỉnh để đăng ký, đánh giá nâng hạng và hiện đã được công nhận OCOP 4 sao cấp tỉnh”, ông Minh thông tin.

Đồng hành cùng thực hiện mục tiêu giảm nghèo

Là một trong những đơn vị điển hình trong xây dựng sản phẩm OCOP, đến nay, HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Đồng Din (huyện Phú Hòa) đã có 9 sản phẩm đạt OCOP 3-4 sao gồm: trái khóm, bánh khóm, giấm khóm, rượu khóm...

“Tham gia chương trình, sản phẩm OCOP của HTX được thị trường đón nhận, giá trị nông sản nhờ đó cũng tăng lên. Tuy nhiên, không vì thế mà đơn vị dừng lại. HTX vẫn tiếp tục đầu tư nâng cấp các sản phẩm đã đạt chuẩn OCOP để sản phẩm OCOP của tỉnh bằng và vượt các sản phẩm OCOP các tỉnh bạn, đặc biệt là để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Hiện, HTX tiếp tục hoàn thiện những sản phẩm nông sản mới để làm phong phú thêm sản phẩm OCOP mang thương hiệu HTX”, Giám đốc Nguyễn Hoàng Chương chia sẻ.

Xác định rõ vai trò quan trọng của Chương trình OCOP và vai vị trí chủ lực của khu vực kinh tế hợp tác, HTX, trong thời gian qua, tỉnh Phú Yên đã có nhiều chính sách đồng hành, hỗ trợ các chủ thể OCOP, trong đó có các HTX xây dựng và hoàn thiện hồ sơ sản phẩm, đánh giá tiêu chuẩn phân hạng, đầu tư thiết bị nhà xưởng sản xuất sản phẩm và nâng cấp “sao”, đánh giá và công nhận lại… Đặc biệt, tỉnh Phú Yên đã phối hợp với các ban ngành trung ương và địa phương, trong đó có Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh đẩy mạnh hỗ trợ, giới thiệu, hướng dẫn các HTX tham gia các hội chợ triển lãm, chương trình xúc tiến thương mại để quảng bá và mở rộng tiêu thụ sản phẩm.

“Xúc tiến thương mại là cơ hội để sản xuất ra thẳng thị trường bỏ qua khâu trung gian và là con đường ngắn nhất để HTX đưa nông sản đến với người tiêu dùng. Đồng thời, đây cũng là nơi mà người trực tiếp sản xuất có cơ hội được kể câu chuyện về sản phẩm của mình. Giá trị các sản phẩm OCOP ở HTX không chỉ nằm ở những tiêu chuẩn về kỹ thuật mà còn ở quá trình hình thành và phát triển gắn với sự thay đổi ở mỗi làng nghề, vùng sản xuất. Chính thế mạnh kép này đang tạo thêm cơ hội thu hút khách hàng tìm tới sản phẩm nông sản địa phương”, đại diện Sở Công Thương phân tích.

Theo ông Lê Quang Hiệp, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, hoạt động liên kết phát triển theo chuỗi giá trị gắn với sản phẩm được đẩy mạnh. Quá trình này cũng giúp HTX thúc đẩy liên kết với các doanh nghiệp để nâng cao hiệu quả hoạt động, giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho thành viên. Đẩy mạnh được tiêu thụ, sản phẩm nông sản của thành viên được HTX thu mua, tiêu thụ với giá tăng lên. Từ đây tăng thu nhập kinh tế hộ, góp phần giảm nghèo bền vững cho thành viên phát triển kinh tế xã hội ở địa phương.

Theo số liệu rà soát, toàn tỉnh Phú Yên hiện còn 6.483 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 2,44% tổng số hộ; hộ cận nghèo còn 15.793 hộ, chiếm tỷ lệ 5,95%.

UBND tỉnh Phú Yên mới đây cũng đã ban hành kế hoạch thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững năm 2025 trên địa bàn tỉnh. Mục tiêu của chương trình nhằm giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo; hỗ trợ người nghèo, hộ nghèo vượt lên mức sống tối thiểu, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Theo kế hoạch này, tỉnh Phú Yên đưa ra mục tiêu cụ thể tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022-2025 giảm 1,02% (theo Nghị quyết số 54/NQ-HĐND ngày 6/12/2024 của HĐND tỉnh về nhiệm vụ kinh tế- xã hội, quốc phòng-an ninh năm 2025), tỷ lệ hộ nghèo đến cuối năm 2025 còn 1,42%, tương ứng giảm 2.711 hộ nghèo. Bên cạnh đó, tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm trên 3%.

Để đạt được mục tiêu này cần sự phối hợp hiệu quả của tất cả các ban ngành, địa phương, trong đó có hệ thống Liên minh HTX. Liên minh HTX tỉnh Phú Yên cho biết, từ nguồn kinh phí xúc tiến thương mại năm 2025, đơn vị hỗ trợ các HTX, các doanh nghiệp và đơn vị thành viên trưng bày, giới thiệu sản phẩm các hội chợ thương mại tại miền Nam (Bạc Liêu), miền Bắc (Hà Nội). Liên minh HTX cũng mở lớp tập huấn về xúc tiến thương mại điện tử cho 25 HTX. Theo kế hoạch, trong tháng 6 này, các HTX tiếp tục tham gia hội chợ tại TP Quy Nhơn (tỉnh Bình Định).

Từ nay đến cuối năm 2025, Liên minh HTX tỉnh tiếp tục phối hợp các sở, ban ngành, cơ quan liên quan tham mưu UBND tỉnh thành lập và vận hành hiệu quả Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX tỉnh; triển khai Luật HTX 2023, các văn bản liên quan và các chương trình, chính sách của trung ương, tỉnh về phát triển kinh tế tập thể, HTX, Chương trình OCOP, Chương trình mục tiêu quốc gia liên kết sản xuất - tiêu thụ nông sản theo Nghị quyết 10/2020/NQ-HĐND.

Thông tin từ Hội nghị Ban Chấp hành Liên minh HTX tỉnh mở rộng lần thứ 11, nhiệm kỳ 2020-2025 vừa được tổ chức cho thấy, 6 tháng đầu năm, toàn tỉnh thành lập mới 9 HTX, gồm: 6 HTX nông nghiệp, 2 HTX thương mại dịch vụ và 1 HTX vận tải. Có 43 sản phẩm của 22 HTX được tỉnh công nhận sản phẩm OCOP 3 sao, 4 sao.

Ông Đặng Kim Ba, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết: Thời gian tới, các HTX tiếp tục đổi mới hoạt động theo hướng đa ngành, ứng dụng công nghệ số, xây dựng thương hiệu, truy xuất nguồn gốc. HTX tham gia tích cực vào xúc tiến thương mại, hội chợ, xây dựng sản phẩm OCOP, phát triển ngành nghề nông thôn…