Tại vùng bán đảo Cà Mau, ông Hồ Quang Cua đang phối hợp với địa phương trồng lúa thơm ST24, ST25 đáp ứng tiêu chí Đề án một triệu hecta lúa chất lượng cao.

Dự án tâm huyết của ông Hồ Quang Cua

Kỹ sư Hồ Quang Cua tính toán, nếu trồng lúa thơm ST24 và ST25 ở vùng bán đảo Cà Mau, lợi nhuận đem lại sẽ rất cao. Cụ thể, với năng suất lúa thơm đạt khoảng 6 tấn/ha, với giá bán bình quân 9.200 đồng/kg (lúa thường chỉ khoảng 6.200 đồng/kg), lợi nhuận trước mắt có thể gấp đôi lúa thường.

“Trồng lúa ST24, ST25, lợi nhuận có thể đạt 35,2 triệu đồng/ha, trong khi đó, sản xuất lúa thường chỉ khoảng 17,2 triệu đồng/ha. Như vậy lợi nhuận chênh lệch giữa hai mô hình khoảng 18 triệu đồng/ha. Nếu tính trên quy mô 100.000 ha, lợi nhuận nhờ bán lúa ST24, ST25 có thể tăng thêm 1.800 tỷ đồng/năm”, chủ nhân thương hiệu gạo ST25 cho hay.

Lợi nhuận tăng thêm này đến từ việc ổn định sản xuất và giữ cho vụ tôm an toàn. Đặc biệt, giải pháp rút khô giữa mùa và trước khi thu hoạch đã giúp giảm phát thải khí nhà kính rất cao so với vùng chuyên trồng lúa.

Theo ông Cua, các giống lúa ST24, ST25 có chu kỳ ngắn, phù hợp chế độ thủy văn, chi phí sản xuất thấp, năng suất cao, ổn định và lợi nhuận hấp dẫn đã kích thích nông dân tìm tòi các giải pháp sản xuất phù hợp.

Song song đó, những mô hình ứng dụng phân hữu cơ, vi sinh vật vào ruộng lúa đã biến vùng lúa - tôm rộng lớn thành vùng lúa giảm phát thải khí nhà kính.

Giảm chi phí, lợi nhuận cao

Từ năm 1990, con giống tôm sú được sản xuất thành công ở miền Trung nước ta, với những mô hình nhỏ được thả nuôi ở vùng nước lợ thuộc bán đảo Cà Mau cho hiệu quả kinh tế cao.

Từ đây, nhu cầu dẫn nước lợ vào ruộng lúa của nông dân lớn dần. Tháng 11/2001, Chính phủ đã cho phép các địa phương được chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang các loại cây trồng, vật nuôi khác. Chỉ trong vòng 5 năm sau, vùng bán đảo Cà Mau đã có trên 400.000 ha đất lúa chuyển sang nuôi tôm sú.

Hệ sinh thái lúa - tôm cũng dần hình thành ở những vùng đất thấp ven biển - nơi có độ mặn cao nhất trong năm ít nhất 5 phần nghìn để luân canh lúa vào mùa mưa và nuôi tôm trong mùa khô.

Theo báo cáo của đề tài khảo sát “Hiện trạng phát triển lúa - tôm vùng ĐBSCL do Văn phòng Môi trường khu vực châu Á của USAID tài trợ, vào năm 2015, vùng bán đảo Cà Mau có diện tích sản xuất lúa - tôm là 155.493 ha.

Tuy nhiên, thời điểm này hệ thống điều tiết mặn ngọt theo từng yêu cầu mùa vụ của các địa phương còn thiếu và yếu. Năm 2020, sau khi ST25 được công nhận Gạo ngon nhất thế giới, kỹ sư Hồ Quang Cua phối hợp với Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Cà Mau triển khai sản xuất mô hình lúa - tôm ở các xã trọng điểm.

Đến giai đoạn 2021-2024, nhiều nông dân liên tục cải tiến các giải pháp canh tác, đưa máy móc vào đồng ruộng để giảm tổn thất sau thu hoạch, ổn định năng suất. Ông Cua cho biết thêm, với phương pháp thu hoạch bằng máy, nông dân có thể giảm chi phí thu hoạch 75% so với cắt tay trước đây.

Về sau, giải pháp rút khô giữa mùa và cuối mùa ngày càng được hoàn thiện. Đặc biệt, ông Cua đánh giá, khi so sánh giải pháp này với các tiêu chí của Đề án một triệu hecta lúa chất lượng cao rất phù hợp.

Hiện nay, vùng lúa - tôm ở bán đảo Cà Mau khoảng 2.000 ha được bao tiêu, doanh nghiệp cam kết đầu tư phân bón hữu cơ, các chế phẩm sinh học và hướng dẫn thực hành theo nguyên lý IPSM (hướng dẫn cách tiếp cận liên ngành như nông hóa thổ nhưỡng, giống, phân bón, bảo vệ thực vật, quản lý nước tưới… trong canh tác).